Trong khuôn khổ nhiệm vụ khoa học và công nghệ năm 2025 của Trường Đại học Kinh tế – ĐHQGHN, đề tài “Vai trò của Nhà nước trong thúc đẩy các doanh nghiệp sử dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu ở Việt Nam” (mã số KT.25.17) do TS. Vũ Hoàng Linh chủ trì đã được triển khai đúng tiến độ, nhằm xây dựng cơ sở khoa học và đóng góp thực tiễn cho quá trình hoạch định chính sách.

Một trong những hoạt động nổi bật của đề tài là Tọa đàm với chủ đề “Vai trò của Nhà nước trong thúc đẩy các doanh nghiệp sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn ở Việt Nam” được tổ chức tại Trường Đại học Kinh tế – ĐHQGHN, thu hút các nhà khoa học, chuyên gia và doanh nghiệp tham dự.

Toàn cảnh toạ đàm

Trong phần khai mạc, đại diện lãnh đạo nhà trường đã nhấn mạnh tầm quan trọng của AI và dữ liệu lớn trong việc nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế; khu vực SMEs vẫn gặp nhiều rào cản về dữ liệu, hạ tầng tính toán, nhân lực và khung pháp lý, do đó Nhà nước cần đóng vai trò kiến tạo mạnh hơn.

Tại tọa đàm, nhóm nghiên cứu do TS. Vũ Hoàng Linh chủ trì đã trình bày các kết quả ban đầu của đề tài “Vai trò của Nhà nước trong thúc đẩy các doanh nghiệp ứng dụng AI và phân tích dữ liệu lớn ở Việt Nam”. Công trình tiếp cận vấn đề từ ba khung lý thuyết: Nhà nước kiến tạo phát triển, Hệ thống đổi mới quốc gia (NIS) và các mô hình về năng lực doanh nghiệp. Theo nhóm nghiên cứu, vai trò của Nhà nước cần được đặt trong tổng thể ba tầng: thể chế và chính sách quốc gia; năng lực nội tại của doanh nghiệp; và tương tác giữa hai bên thông qua các cơ chế hỗ trợ, điều tiết và học hỏi chính sách. 

TS. Vũ Hoàng Linh - Trưởng nhóm nghiên cứu trình bày tại toạ đàm

Báo cáo kết quả khảo sát 33 doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực cho thấy mức độ ứng dụng AI ở Việt Nam đang ở mức trung bình, với sự phân hóa đáng kể giữa các ngành. Tài chính – ngân hàng là nhóm tiên phong, trong khi ngành sản xuất và dịch vụ còn nhiều khác biệt nội bộ. Doanh nghiệp đánh giá chính sách hỗ trợ hiện nay “có định hướng nhưng khó tiếp cận”, đặc biệt do thiếu chuẩn dữ liệu, thiếu cơ chế sandbox thử nghiệm và thiếu hạ tầng tính toán chung. Ngược lại, mức kỳ vọng vào vai trò Nhà nước lại rất cao, cho thấy nhu cầu hỗ trợ mạnh mẽ và rõ ràng từ phía doanh nghiệp. 

Tọa đàm cũng dành thời gian thảo luận về kinh nghiệm quốc tế, trong đó Singapore, Hàn Quốc, EU, Hoa Kỳ và Trung Quốc được xem là những mô hình tham khảo tiêu biểu. Các quốc gia này đều xây dựng dữ liệu và năng lực tính toán như hạ tầng công; ban hành chuẩn metadata thống nhất; thiết lập trung tâm GPU dùng chung; và triển khai các sandbox theo ngành (tài chính, y tế, giáo dục…). Những kinh nghiệm này gợi ý Việt Nam cần chuyển từ “định hướng chính sách” sang “đầu tư nền tảng”, đặc biệt trong ba lĩnh vực: dữ liệu – compute – nhân lực. 

Trong quá trình nghiên cứu, đề tài cũng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các chuyên gia trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu tại Việt Nam. Đóng góp ý kiến cho đề tài, TS. Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Trung Quốc (CESS) đưa ra những phân tích sâu sắc về mô hình phát triển AI của Trung Quốc trong việc tạo ra khung pháp lý và chính sách trong phát triển AI. TS. Thành cho rằng, các chính sách phát triển AI của Việt Nam nên được xây dựng trên năm trụ cột: Cơ sở hạ tầng, khung pháp lý và bộ máy tổ chức, tài chính, khoa học công nghệ, nhân lực và đối ngoại.

TS. Nguyễn Ngọc Anh đến từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Phát triển (Depocen) nhấn mạnh yếu tố ngoại tác mà các doanh nghiệp tiên phong trong AI tạo ra trong nền kinh tế. Ông cũng bày tỏ sự lo ngại là các chính sách hỗ trợ phát triển có thể không đạt được kỳ vọng nếu như không có các mục tiêu cụ thể, rõ ràng, có thể đo lường.

Các doanh nghiệp tham dự tọa đàm đánh giá cao hướng tiếp cận “hệ sinh thái” mà nhóm nghiên cứu đề xuất. Đại diện một doanh nghiệp công nghệ chia sẻ rằng thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở thuật toán AI, mà nằm ở dữ liệu kém chất lượng, hệ thống công nghệ thông tin chắp vá và thiếu tiêu chuẩn tích hợp. Những ví dụ này cho thấy vai trò định hướng và điều phối của Nhà nước là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp bắt đầu hành trình AI. Nhóm nghiên cứu cũng nhận được các ý kiến đóng góp quý giá khác của các chuyên gia, giảng viên trong và ngoài trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia.

Kết thúc tọa đàm, nhóm nghiên cứu ghi nhận những ý kiến chia sẻ, đóng góp của các đại biểu tham dự, coi đây là nguồn tham khảo quan trọng để tiếp tục hoàn thiện đề tài KT25.17.

Nghiên cứu của đề tài đã được lựa chọn là một trong những nội dung quan trọng trình bày tại Hội thảo công bố Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2025 – ấn phẩm khoa học có ý nghĩa đặc biệt về học thuật và thực tiễn chính sách của Trường Đại học Kinh tế – ĐHQGHN, với chủ đề “Các động lực hướng tới tăng trưởng hai con số của Việt Nam”.

Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục mở rộng khảo sát doanh nghiệp, phân tích sâu hơn các mô hình quốc tế, hoàn thiện khung khuyến nghị chính sách và thử nghiệm các công cụ đánh giá mức độ sẵn sàng AI của doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời, nhóm sẽ tăng cường tư vấn chính sách và phối hợp với các bộ ngành để đề xuất các giải pháp mang tính khả thi, đóng góp trực tiếp vào quá trình hoạch định chính sách quốc gia về AI và dữ liệu lớn.